Deze prachtige houten onderzetters met gegraveerde uitdrukkingen in het Achterhoekse dialect zijn perfect voor alle liefhebbers van de Achterhoek! Zeker als je heel trots bent op je streek mogen ze niet in je interieur ontbreken!
Wat weetjes over het Achterhoeks dialect
Het Achterhoeks dialect is een streektaal die wordt gesproken in de Achterhoek, een regio in het oosten van Nederland. Het is een variant van het Nedersaksisch, dat ook gesproken wordt in delen van Duitsland. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste wetenswaardigheden over het Achterhoeks dialect.
Geschiedenis
Het Achterhoeks dialect is ontstaan uit het Oostnederfrankisch, dat in de Middeleeuwen in het gebied werd gesproken. In de 16e eeuw begon het dialect zich te ontwikkelen tot een eigen taalvariant, onder invloed van de Duitse taal. In de 19e eeuw kreeg het Achterhoeks dialect steeds meer concurrentie van het Nederlands, dat als standaardtaal steeds meer opkwam.
In de jaren ’50 van de vorige eeuw kwam er een hernieuwde belangstelling voor streektaal, waardoor het Achterhoeks dialect weer meer aandacht kreeg. Er werden liedjes en gedichten geschreven in het dialect, en er ontstonden theatergezelschappen die in het Achterhoeks speelden.
Verschillende varianten
Net als bij andere dialecten bestaat er ook binnen het Achterhoeks dialect veel variatie. Zo zijn er bijvoorbeeld verschillen tussen de dialecten die gesproken worden in de verschillende dorpen en steden in de Achterhoek. Ook zijn er verschillen tussen jongere en oudere sprekers van het dialect.
Woordenschat
Het Achterhoeks dialect heeft een eigen woordenschat, die soms sterk afwijkt van het standaard Nederlands. Zo wordt ‘jij’ in het dialect vaak uitgedrukt als ‘du’ of ‘de’. Ook worden er vaak verkleinwoorden gebruikt, zoals ‘huusken’ in plaats van ‘huisje’ en ‘karken’ in plaats van ‘kerken’. Het dialect kent veel woorden die in het Nederlands niet voorkomen, zoals ‘kiefteg’ (koppig), ‘gekriebeld’ (jeukerig) en ‘knooien’ (rommelen).Zo wordt het woord “kip” in het Achterhoeks vaak uitgesproken als “kuukn” en wordt het woord “vrouw” vaak uitgesproken als “wief”. Verder worden veel woorden in het Achterhoeks anders gespeld dan in het Standaardnederlands. Het woord “ik” in het Achterhoeks wordt vaak gespeld als “ikke” en wordt het woord “maar” vaak gespeld als “mar”.
Spreekwoorden en gezegden
Het Achterhoeks dialect kent veel eigen spreekwoorden en uitdrukkingen. Zo wordt er bijvoorbeeld vaak gezegd ‘het is krek zo’ in plaats van ‘het is precies zo’. Ook wordt er vaak gebruik gemaakt van dierennamen om bepaalde eigenschappen of situaties te beschrijven, zoals ‘hij is zo koppig als een ezel’.
Uitspraak klinkers en medeklinkers
Een van de belangrijkste kenmerken van het Achterhoeks dialect is de manier waarop de klinkers worden uitgesproken. In het Achterhoeks worden lange klinkers vaak korter uitgesproken dan in het Standaardnederlands. Zo wordt “ei” vaak uitgesproken als “è”, “auw” als “aw” en “uu” als “oe”. Korte klinkers worden daarentegen vaak langer uitgesproken. Zo wordt “man” vaak uitgesproken als “maan” en “bos” als “boos”.
Ook sommige medeklinkers worden anders uitgesproken, zoals bijvoorbeeld de “r” die vaak gerold uitgesproken. Een ander kenmerk van het Achterhoeks dialect is de manier waarop de “s” wordt uitgesproken. In het Achterhoeks wordt de “s” vaak als een “z” uitgesproken. Zo wordt het woord “huis” vaak uitgesproken als “huuz” en het woord “vissen” als “vizzen”. De ‘d’ wordt vaak als een ’t’ uitgesproken (bijvoorbeeld ‘hond’ wordt ‘hont’). Daarnaast worden medeklinkers vaak ingeslikt aan het einde van een woord (bijvoorbeeld ‘hooi’ wordt ‘hoo’).
Achterhoeks dialect leren?
Voor buitenstaanders die het Achterhoeks willen leren – voor zover dat kan – is er het boekje ‘Achterhoeks voor beginners’. Want zo gemakkelijk is het dialect niet: Jao betekent ja, maar jao jao betekent nee. En als iemand zegt: ik bekiek ’t nog wel, dan betekent dat eigenlijk: reken er maar niet op. Het boek is gebaseerd op het Woordenboek van de Achterhoekse en Liemerse Dialecten WALD.
Bekend Achterhoeks
Bennie Jolink is een bekende zanger en tekstschrijver van de band Normaal, die bekend staat om zijn Achterhoekse teksten en dialectgebruik. Hij zorgde er met Normaal ook voor dat heel Nederland kennis maakte met het woord ‘høken”. Frans Miggelbrink is een bekende radiomaker en presentator uit de Achterhoek, die regelmatig in het dialect praat en zijn programma’s op Radio Gelderland voor een groot deel in het Achterhoeks presenteert. Ook verzorgt hij in the theater zijn oudejaarsconference vol herkenbare Achterhoekse zaken. Willem Sluiter is een bekende dichter uit de 17e eeuw die in het Achterhoeks schreef. En natuurlijk ook de band Boh Foi Toch die al tientallen nummers uitbracht, zonder uitzondering in het platste Achterhoekse dialect.
Kortom, het Achterhoeks dialect heeft een rijke geschiedenis en een uniek karakter dat het de moeite waard maakt om te ontdekken en te leren kennen.
Houten onderzetters in Achterhoeks dialect
We hebben zes typisch uitdrukkingen in Achterhoeks dialect gegraveerd in het hout van deze bamboe houten onderzetters. Als je al een Achterhoeker bent, herken je ze natuurlijk meteen. Geef ze cadeau aan iemand die in de streek komt wonen, zodat hij of zij meteen een een paar mooie spreuken leert. Dat maakt het inburgeren in je nieuwe omgeving een stuk makkelijker. Dompel je onder in de Achterhoekse cultuur, geniet van deze prachtige streek en verras je gasten met deze onderzetters. Je hebt meteen mooie gespreksstof tijdens het serveren van je drankjes!
De houten onderzetters zijn gemaakt van duurzaam bamboe dat een aangename, natuurlijke touch aan je interieur geeft. Ze zijn sterk genoeg om de zwaarste glazen en mokken te dragen. En omdat ze uit hout zijn gesneden, zorgen ze er ook nog eens voor dat je tafel beschermd blijft tegen krassen en vlekken. Het hout is 5 mm dik is en daardoor zijn ze lekker stevig. De doorsnede is 9 cm. Je krijgt ze in een set van zes stuks.
Je kunt de ronde houten onderzetters makkelijk schoonmaken. We raden je aan om ze af en toe af te vegen met een vochtige doek. Zo blijven ze er jarenlang mooi uitzien.
Vragen? Wil je bijvoorbeeld je eigen favoriete uitspraken uit het Achterhoeks dialect er op? Neem gerust contact met ons op.
